Yeni yazıları kaçırmamak için abone ol
Giyimde Püf Noktalar başlıklı konuda basit bir biçimde ipliklerden bahsetmiştim. Ancak daha geniş ve detaylı bir yazının gerektiği fark ettim. Zira birçok iplik sınıfı ve çeşitleri var. Bu sınıflardan biri olan doğal ipliklerden başlayalım…
PAMUK: Pamuk bitkisinin tohumundan elde edilen doğal bir ipliktir. En kullanışlı ve dayanıklı ipliklerin başında gelir. Dokuma ve örme yoluyla birçok kumaşta yaygın olarak yer alır.
Saf pamuktan oluşan ürünler, kullanıma bağlı olarak sarkarlar. Bu ürünler esnek olmadıkları için şekillerini de koruyamazlar.
Pamuk ipliği, sağlam, dayanıklı ve yumuşaktır. Teri emme özelliği sayesinde, ürünü diyen kişinin terli kalmasını engeller ve serin tutar.
Pamuk ipliğinin bakımı: Pamuklu giysilerin doğal yumuşaklıklarını korumak için, her zaman yumuşatıcı kullanılması tavsiye edilir. Isıya dayanıklı olduğundan yüksek sıcaklıkta ütülenebilir. Ürün, hafif nemliyken buharlı ütü ile ütülenirse, kırışıklar daha iyi açılır.
YÜN: Koyundan elde edilen bir ipliktir. Esnek ve dalgalı bir yapıya sahiptir. Bu dalgalı yapı, havanın ipliklerin içinde kalmasını sağlar ve ürüne sıcak tutma özelliği kazandırır.
Yün ipliklerin, şekillerini korumasını ve kırışıkların açılmasını sağlayan bir yapıları vardır. Bu ipliklerin inceliği, yapısı ve diğer özellikleri, elde edildiği koyun çeşidine göre değişir. Yün iplikler, aşağıdaki gibi bir sınıflandırmaya tabî tutulabilir:
Fine ( İnce Yünler): Merinos koyunundan elde edilen bu yünler, yün çeşitleri arasında en ince olanıdır. Takım elbiselerde ve kazaklarda en çok kullanılan yün çeşitlerinden biridir.
Coarse (İşlenmemiş Kalın Yünler): Bu yünler en çok halılarda kullanılmakla birlikte, Harris tüvit ve Donegal tüvit kumarşardan yapılmış giysilerde de kullanılmaktadır.
Crossbred (Melez Yünler): Geniş kullanım alanı olan ve bir cins koyun yününün başka bir cins koyun yünüyle çapraz bir şekilde taranmasıyla üretilen ipliklerdir. Bu duruma örnek olarak, shetland tipi kazaklar gösterilebilir.
Lambswool (Kuzu Yünü): Saf ve yumuşak yünden üretilmiş, en az 1/3’ü kuzu yünü olan yünler için kullanılan tanımlamadır. Lambswool, 7 aylığa kadar olan kuzunun yününden elde edilir.
Shetland: Yün ipliklerden örme ürünlerdir. Özellikle süveterler için kullanılan terimdir.
Yün iplikler sağlam ve esnektir. Esnekliği sayesinde kolay buruşmaz. Buruşuklukları doğal olarak açıldığından, çeşitli koşullarda uzun süre kullanılabilirler. Yumuşak, parlak ve rengi iyi alan bir ipliktir. İplikler havanın geçmesini önleyerek sıcak tutarken, aynı zamanda terletmez ve serin tutar. Yün, diğer iplikler gibi kolayca yanmaz. Yanması için yüksek ısı gerekir.
Yün ürünler dayanıklı olmakla birlikte her gün giymeye elverişli değildir. Yün ürünler usun süre lekeli ya da kirli bırakılmamalıdır. Sık aralıklarla yıkanmalı ya da kuru temizlenmelidir. Elde yıkanan ürünler çok fazla çitilenmemelidir. Asılarak kurutulduğunda, yıkama sırasında oluşak kırışıklar açılır. Kırışıklık kalması durumunda ise biraz ütü yapılabilir.
ALPAKA: Alpaka, deveye benzer bir hayvandır. Ser koşullarda dondurucu soğuğa karşı dayanabilen bu hayvanların yünleri, diğer birçok hayvana göre daha fazla termal kapasiteye sahiptir. Bu neden çok sıcak tutar.
Alpaka iplikler uzun ve kalitelidir. Ürünlerin yüzeyini yumuşak ve tüylü göstermek için genellikle karışı halinde kullanılırlar. Bu neden %100 alpaka ürünler, oldukça çekici ve parlak bir görünüme sahiptirler. Alpaka iplik mikroskobik hava keseleri sayesinde hafif giysilerle bile vücut sıcaklığını korur.
ANGORA: Bu iplik, Angora tavşanının tüylerinden elde edilmekte ve Çin’de üretilmektedir. Sınırlı sayıda elde edilmesi bu ipliğin pahalı bir iplik olmasına yol açar. Uzun liflerden oluşmuş narin, yumuşak bir ipliktir. Angora ipliğinin en önemli özelliği dökülmesidir. Bu dökülme kullanıma bağlı olarak azalsa da tamamen yok olmaz.
Pahalı olmasının yanında dikkat çekici ve gösterişli bir ipliktir. Genellikle ürünlerde şık bir görünüm elde etmek için yünle karıştırılarak kullanılır.
%100 yün ürünler gibi özenle kullanılmalı ve bakılmalıdır. Ürün makinede yıkanabiliyorsa, dökülen tüylerin diğer kıyafetlere yapışmaması için ayrı yıkanmalıdır.
CAMEL: Deve tüyünden elde edilen ipliktir. Camel iplikler, parlak ve yumuşaktır. Özellikle dış giyimde kullanılır.
İPEK: İpek böceğinden elde edilen bu iplik, en kalitesli doğal ipliklerden biridir. Değişik örgü ve dokumalar şeklinde üretilen ipek, işlenmiş veya ham ipek olmakz üzere iki şekilde dokunabilir.
İşlenmiş ipek, parlak ve yumuşak bir görünüme sahiptir. En kaliteli ipek türüdür.
Ham ipke ise daha kalın ve mat bir görünüme sahiptir.
İpek, hasssas ve kolayca bozulabilen bir ipliktir. Şık görünümlü, yumuşak, parlak, esnek ve dökümlüdür.
Genellikle kuru temizlenmesi önerilir. Çamaşır makinesinden yıkama, ipek ürünlerde iplik kopması ve renk kaybına neden olabilir. Bakımı ve kullanımı kolay bir iplik değildir. Islandığında su lekesi oluşabilir. Buharlı ütü ile orta ya da düşük sıcaklıkta ütülenmelidir.
İpke ürünler fark edilebilir bir koku yayarlar. Bu koku zamanla azalır. Yıkama esnasında güzel kokulu bir yumuşatıcı kullanılması durumunda koku, daha çabuk aazalır.
İpek ürünler sertleşebilir, dayanıklılıklarını kaybedebilir, yıkamaya bağlı delikler oluşabilir. FAzla kurutma, özellikle radyatör v.b. ısı kaynağının yakınınında kurutma, kumaşta kalan fazla deterjan, son durulamada yumuşatıcı kullanılmaması gibi durumlarda ürün zarar görebilir.
KETEN: Keten bitkisinin saplarından üretilen ve yaygın olarak Avrupa’da yetiştirilen doğal bir iplik türüdür.
Birçok tekstil ürününde kullanılan dayanıklı bir ipliktir. Dokuma sırasında oluşan gözenekler sayesinde vücutta hava dolaşımını sağlar ve üründen kaynaklanabilecek terlemeyi engeller. Dolayısıyla yazlık giyimde ve sıcak bölgelerde yatak çarşaflarında kullanılır.
Bu iplikten dokunan kumaşların kırışması, ipliğin karakteristik bir özelliğidir. Keten ürünler, nemli iken yüksek dereceli sıcaklıkta ütülenmelidir.
KAŞMİR: Keçiden elde edilen yünün genel bir ismidir. Bu iplik en ymuşak ve sıcak tutan ipliklerden biridir. Tek başına, yün veya ipekle karışım halinda kullanılabilir. Bir kaşmir kazağının yapılabilmesi için, en az 4 keçinin yününe ihtiyaç vardır. Bu da kaşmir ürünlerinin pahalı olmasındaki en büyük sebeptir.
Kaşmir iplikleri oldukça uzun ve yumuşaktır. Bu nedenle kaşmir ürünlerin zedelenmemesi ve kırılmaması için bakım talimalatına çok dikkat edilmelidir. Kaşmir, iplik yapısı sayesinden vücut ısısını korur. Üşümeyi ve terlemeyi engeller. Kaşmir, yünden daha yumuşak bir ipliktir.
Kaşmir bir ürün, makinede yıkanabiliyorsa, dökülen ipliklerin diğer ürünlere yapışmaması için tek başına yıkanmalıdır. En iyi sonuç için kuru temizleme yapılmalı ya da elde yıkanmalıdır.
MOHER: Tiftik keçisinin yünüdür. Yumuşak ve uzun bir ipliktir. Bu nedenle moherden, dayanıklı kumaşlar üretilir. Yün ve polyesterle karışım halinde kullanılabilir. Genellikle ceketklerde, kazaklarda süveterlerde ve paltolarda kullanılır.
Yüne göre daha uzun olduğundan yün kadar kolay keçeleşmez. Ürünlerde tüylü bir görünüm yaratmak için kullanılabilir. Moher ürünler kaşındırabilir. Bu nedenle daha yumuşak olan yavru keçi yünü kullanılmalıdır. Bu yün normal moher yününden daha pahalıdır.
